Hangisi daha kalabalıktı: Ferdi Babacılar mi Orhan abiciler mi? Sosyal medya You Tube'ye göre bir isim açık ara önde...
Ferdi Tayfur’un ölüm haberini kızım Gülümsün verdi.
“Baba Ferdi Tayfur ölmüş, çok üzüldüm” dedi.
Şaşırdım…
Onu tanıyor muydun diye sordum…
Ferdi Tayfur’la onu Ercan Saatçi tanıştırmış.
“Ondan sonra bir kaç defa karşılaştık. her defasında kendimi tanıtınca, ‘Gülümsün ben seni tanımaz mıyım ‘ diyerek şaşırttı beni.
Çok zarif bir insandı. Bir defasında yine kendimi tanıtınca, asıl sen beni nasıl tanıyorsun” diye sordu..”
ONUN İLK PLAĞI ÇIKTIĞINDA
KIZIM DAHA 2 YAŞINDAYDI
Ferdi Tayfur’un ilk plağı 1974’de çıktığında Gülümsün daha 2 yaşındaydı.
Ama tanıyordu…
Nasıl tanımazdı ki…Bu ülkede yaşayıp da tanımamak mümkün müydü onları…
Denizli’de dedesi ve anneannesinin oturduğu evinin balkonundan gördüğü açık hava sinemasında kim bilir kaç filmini seyretmişti onun.
Bindiği dolmuşlarda, yürüdüğü sokaklardaki kasetçilerde, Ankara-İzmir otobüsünün mola verdiği çayhanelerde hep onların sesi vardı.
Dedim ya herkes tanıyordu onları…
BİR TEK DEVLET VE CUMHURİYET
GAZETESİ TANIMIYORDU ONLARI
Tanımayan bir tek Türkiye Cumhuriyeti ve dönemin Cumhuriyet Gazetesiydi.
Devlet ve devletçi medya için onlara yer yoktu bu ülkede…
Tanıyorlardı da tanımazdan geliyorlardı.
Ferdi Tayfur ve Orhan Gencebay 1970’lerin ikinci yarısında parlayan iki sanatçıydı…
Devlet onları görmüyordu, bu ülke aydının bir bölümü kabul etmiyordu…
Lütfedip halat hikayelerini bile okumuyorlardı.
Biraz okusalardı, aslında onların hayatlarının, beslendikleri insanlara hiç de ters gelmeyeceğini anlarlardı.
BABASI BAR KAPISINDA ÖLDÜRÜLMÜŞ
ECE AYHAN ŞİİRİNDEN ÇIKMIŞ BİR ÇOCUK
Bir yıl arayla doğmuşlardı.
Ama ikisinin hayat çizgisi farklıydı.
Ferdi Tayfur hayata trajik bir yoldan girmişti…
Sanki Ece Ayhan şiirlerinde anlatılan çocuklardan biriydi…
Babası bar çıkışında öldürülmüştü.
Müzik hayatı sokaktan başlamış.
Adana radyosu müzik yarışmasında ikinci olmuş ama babasının engellemesi yüzünden çalışamamıştı.
Gerisi tam bir kendi kendini yaratan sanatçı hikayesiydi.
BİRİ BAS GİTAR ÇALIYOR
ÖTEKİ SİTAR BİLE ÇALMIŞ
Ferdi Tayfur 9 farklı enstrüman çalıyor.
Bağlama, elektro bağlama, klasik gitar, akustik gitar, bas gitar, elektrogitar, kanun, tambur, ut…
Orhan Gencebay 14 farklı enstrümanla ilgileniyor veya çalıyor.
Bağlama, divane tambur, ud, cümbüş, buzuki, gitar, sitar, piyano, klavye, ney, keman, saksafon, klarnet…
Orhan Gencebay’ın geçmişinde klasik Türk müziği, rock ve caz da var.
Konservatuvarda okumuş.
Müziğe 6 yaşında bir Kırım göçmeni olan Ukrayna Konservatuvarı mezunu Emin Tarakçı’dan keman ve mandolin dersi alarak başlamış.
İlk beste çalışmasını 10 yaşında yapmış.
HALK BİRİNE FERDİ BABA,
ÖTEKİNE ORHAN ABİ DEDİ
1970’lerin ikinci yarısıydı…
Türkiye’nin acılı günlerinin sanatçılarıydılar.
Aynı yaştaydılar ama Halk onlara iki farklı isim taktı.
Biri “Orhan abimizdi…”
Öteki “Ferdi baba…”
Neden biri abi de öteki baba…
Kimsenin cevap veremeyeceği sosyoloji sorulardır bunlar.
Devlet dersinden sınıfta kalan çocuklar bile veremez cevabını.
Müslüm Gürses de işte öyle cevapsız bir babaydı…
İŞTE O GÜNLERDE SORDUK SORUYU:
İKİSİNDEN HANGİSİ DAHA KALABALIK
Kendi aramızda hep şu tartışma gelirdi gündeme…
Bu ülkede hangisi daha kalabalıktır?
Ferdi babacılar mı…
Yoksa Orhan abiciler mi…
Fenerbahçe taraftarı mı daha kalabalıktır, Galatasaray’ın mı sorusu kadar zor…
O günlere bakarsak…
Şu afaki cevaplar çıkar karşımıza.
ORHAN ABİ 28 MİLYON, FERDİ
BABA 27 MİLYON PLAK SATMIŞ
Vİkipedia rakamlarına göre Orhan Gencebay kariyeri boyunca 28 milyon plak ve kaset satmış.
Ferdi Tayfur ise 27 milyon…
Bir iddiaya göre Ferdi Tayfur’un 1992’de çıkan Prangalar albümü 5 milyon satmış.
Ama bunlar doğrulanabilir rakamlar değil.
Bildiğimiz o yıllarda kasetlerinin satışları 2 milyonlara ulaşıyordu.
Bunlara bir de sokaktaki korsanı eklerseniz…
Devletin tanımadığı bu iki sanatçıyı halkın çok çok iyi tanıdığı anlaşılır.
YIL 1993 GÜLHANE
PARKINDA 200 BİN KİŞİ
Konser kalabalıkları…
O günlerden elimizde bir YouTube videosu var.
1993…Yer Gülhane Parkı…
Sahnede Ferdi Baba…
“Mutsuzluğu tanırsın, mutsuzluğu bana sor” şarkısını söylüyor..
200 bin kişi onu dinliyor.
Bu video dün itibariyle f milyon kere izlenmişti.
TÜRKİYE’DE SİNEMA ELİRCİ REKORU
FERDİ BABA’NIN ‘ÇEŞME’SİNDE’
Ama onların müziğini en çok dinlediğimiz yerlerden biri sinema salonları…
Ferdi Tayfur 27 filmde oynadı.
Tam 96 şarkı dinledik o filmlerde…
Yine bir iddia…
Onun “Çeşme” adlı filmi Türk sinema tarihinin en fazla izlenen filmi oldu.
Sadece İstanbul’da 3.5 milyon kişi izledi.
Bütün Türkiye izlenmese sayısı ise 12 milyon.
ÜNYE’NİN SİNEMA SALONUNDA
10 GÜN, 2 SEANS, 20 BİN KİŞİ
O günlerden bir kasabadaki sinema salonu sahibinin verdiği ilginç rakam var önümüzde.
Ünye kasabasında bir hafta…
Çeşme filmi 10 gün boyunca günde 2 seans oynamış, 20 bin kişi izlemiş.
Sinema sahibi “o filmden kazandığım para ile 20 dönüm arazi alabilirdim” diyor.
Kadın matinesinde 1200 kadın ayakta izlemiş filmi.
Orhan Gencebay’ın film kariyerinde ise 35 film var.
Bunların 31’i sinema, 1’i TV filmi.
Onların izlenme sayıları konusunda elimizde fazla bilgi yok.
SPOTİFY’DA DİNLENMEDE
FERDİ BABA BİR TIK ÖNDE
Bu iki büyük halk sanatçısından bugüne kalan nedir?
Tabi ki daha ölçülebilir rakamlar kaldı.
Spotify’da Ferdi baba bir tık önde.
(*) BANA SOR: 27.7 milyon kere dinlenmiş.
(*) HATIRAN YETER: 22.7 milyon kere dinlenmiş
(*) HUZURUM KALMADI 22.7 milyon kere dinlenmiş
(*) SABAHÇI KAHVESİ. 21.3 milyon kere dinlenmiş
(*) İÇİM YANAR. 16.1 milyon kere dinlenmiş
ORHAN ABİDE “BAKTSIN
BU DÜNYA” SÜRPRİZİ
Orhan Abi’ye gelince;
(*) KADERİMİN OYUNU. 20 milyon kere dinlenmiş
(*) DOKUNMA. 13.8 milyon kere dinlenmiş
(*) HATASIZ KUL OLMAZ. 11.3. millîn kere dinlenmiş
(*) BİR TESELLİ VER. 7.3. milyon kere dinlenmiş
(*) AKŞAM GÜNEŞİ. 6.8 milyon kere dinlenmiş
Şaşırtıcı bir şey; Hepimizin ezbere bildiği, Remiksi klüplerde en çok çalınan şarkısı”Batsın Bu Dünya” ilk 5’te görünmüyor.
YOUTUBE’DA FERDİ
BABA AÇIK ARA ÖNDE
Youtube’a baktığımızda ise Ferdi Baba’nın açık ara önde olduğunu görüyoruz.
‘Bana Sor” adlı şarkısının YouTube versiyonu 35.8 milyon kere seyredilmiş 10 yılda.
Orhan Gencebay’ın videolarında görebildiğim en yüksek seyredilme rakamı 3 milyonlar civarındaydı.
Ancak şurası gerçek.
Her ikisinin de gerek şarkılarının, gerek videolarının izlenme sayıları bugünün iki üç yıllık Hip Hopçularının yanında çok küçük kalıyor.
Bu da tektir ki, bu ülkenin onları yetiştiren, starlaştıran sokakları şimdi başka bir neslin çocukları için çalışıyor.
Onlar hüzünlüydü…
Bugünküler sise öfkeli ve isyankar…
Ama iki neslin damarlarında da Arabeskin Türkiyelileşmiş itirazı yaşıyor…
O YILLARDA BİR YANDAN MAHLER
DİNLERKEN BİR YANDAN DA ARABESK
Ferdi Tayfur’un ölümü ile birlikte, Türkiye’nin popüler sosyoloji tarihinde çok önemli iki insandan biri sahneden iniyor.
Onların tarihi, Türkiye’nin acılı günlerinde başlamıştı.
12 Eylül’e doğru gidiyorduk.
Karlı günlerde, Hacettepe Üniversitesi’nin Beytepe Kampüsünden yürüyerek ana yola iner, orada otostopla şehire dönerdik.
Kimbilir kaç kez kamyonlarda onları dinleyerek gelmişimdir Ankara’ya…
Bir yanım Mahler dinlerken, içimde küçük bir tarafım da bu müziğin hüznünü anlamaya çalışıyordu.
Küçük edebiyat dergilerinden başlayarak hep savundum, devletin ve sol nomenklaturanın reddettiği bu müziği.
Milyonlarca insan bir müziği seviyorsa eğer, sosyolog yanım bunu görmezden gelemezdi.
Pop sosyoloji doktoralı asıl o yıllarda yazmaya başladım.
ORHAN ABİ DEMİŞTİ Kİ; “BATSIN.
BU DÜNYA TÜRKİYE’NİN AĞITIDIR”
Orhan Gencebay 2009 yılında Milliyet Gazetesinden Olcay Ünal Sert’e verdiği bir mülakatta hiç unutamadığım şu sözleri söylemişti: “Batsın Bu Dünya, Türkiye’nin ağıtıdır. Şu bir gerçek, 70’li yıllar kötü yıllardı. Günde 100-150 kişi öldürülüyordu. 1975’de böyle bir Türkiye’de yaptım “Batsın Bu Dünya’yı”. O; Türkiye’nin ağıtıdır, ağlanacak parçasıdır.”
Bütün bunlardan sonra gelin şimdi baştaki o soruya cevap verelim.
Bu ülkenin sosyolojisinde hangisi daha kalabalıktır?
Önceki gün kaybettiğimiz Ferdi Baba mı…
Yoksa evinde sakin bir hayatı sürdüren Orhan abi mi…
HANGİSİ DAHA KALABALIKTI
İKİSİ BİR ARADA NEYDİ
Benim cevabım şu:
İkisi de kendi başına kalabalıktı.
Epey büyük bir kalabalık…
İkisi bir arada ise izdihamdı…
Hani Dil Kurumu’nun geçen yıl için bulduğu kavram var ya…
Kalabalık yalnızlar…
İşte onların, yani kimsesizlerin kimsesizi bir izdihamdan gelen uğultuyu onların şarkıları…
Oysa çok küçümsedik onları ve sinema salonlarından, dolmuşlardan, çayhanelerden gelen o hüzünlü feryadı…
Şimdi şimdi anlamaya başladık…
Şimdi şimdi hiphopçularımız, varoşların rapçı çocukları aldı vardiyayı…
Ve onların izdihamından gelen sesi dinliyoruz artık…
Bastırılan sokakların sosyolojisi, 50 yıl sonra günün izdihamını ve uğultusunu yine oralardan vermeye başladı…
Güle güle Ferdi Tayfur…
Allah sana da uzun ömürler versin Orhan Gencebay….
