Siyanür, kimyasal formülü CN olan bir bileşiktir. Siyanür, genellikle zehirli bir madde olarak bilinir ve birçok metalin çözünürlüğünü arttırmak veya değerli metalleri çıkarmak için kullanılır. Siyanürün tuzları genellikle siyanür olarak adlandırılır. En yaygın olarak bilinen siyanür tuzları, potasyum siyanür (KCN) ve sodyum siyanür (NaCN) gibi bileşiklerdir.
Siyanür neden zehirlidir?
Siyanür, zehirli bir madde olarak bilinir çünkü vücutta özellikle hücresel solunum süreçlerine müdahale ederek önemli biyokimyasal reaksiyonlara zarar verebilir.
-
Hücresel Solunuma Müdahale: Siyanür, hücresel solunum süreçlerini engelleyerek hücrelerin oksijeni kullanmasını zorlaştırır. Hücreler normalde oksijeni alarak enerji üretirler, ancak siyanür bu süreci engellediğinde hücreler enerji üretemez ve fonksiyonları bozulur.
-
Sitokrom C Oksidaz İnhibisyonu: Siyanür, hücresel solunumda önemli bir enzim olan sitokrom c oksidazı inhibe eder. Bu enzim, oksijenin hücre içinde kullanılmasında kritik bir rol oynar. Siyanür, bu enzimin etkinliğini engelleyerek hücrelerin normal oksijen kullanımını durdurur.
-
Hücresel Enerji Üretiminde Bozulma: Hücreler normalde oksijeni kullanarak ATP (adenozin trifosfat) üretirler, bu da hücresel enerji kaynağıdır. Siyanür, oksijenin hücreler tarafından etkili bir şekilde kullanılmasını engellediğinde, ATP üretimi bozulur ve hücreler enerji açlığına maruz kalır.
Siyanür hangi alanlarda kullanılır?
Siyanür, .özellikle altın madenciliği ve metalurji sektörlerinde yaygın olarak kullanılırlar, ancak dikkatle kontrol edilmelidir. Bu tuzlar, altın ve diğer değerli metallerin cevherlerden ayrılmasını sağlamak için madencilik işlemlerinde kullanılır.
Siyanür tuzları aynı zamanda fümigasyon (tütsüleme) işlemlerinde de sıkça kullanılır. Bu işlem, depolarda zararlı böcekleri ve mikroorganizmaları kontrol etmek için uygulanır. Ancak, bu tür işlemlerin uygulandığı kapalı alanlara giren kişilerde zehirlenme riski taşır.
Siyanür asidi (HCN) 26°C'nin üzerinde gaz haline geçer ve bu özellik, endüstride özellikle altın madenciliğinde kullanılmasını sağlar. Kalsiyum siyanür, bitki parazitlerinin kontrolü için kullanılırken, kalsiyum siyanamid sentetik gübrelerin bileşimine girebilir.
